تاریخ هنر ایران : طلوع تمدن در فلات ایران از جیرفت آغاز می‌شود؟
فلات ایران سرزمینی گسترده است که در حدفاصل خلیج‌فارس و دریای عمان در جنوب و از شمال تمام امتداد آمودریا، دریای خزر و قفقاز را شامل می‌شود. این سرزمین از غرب توسط رشته‌کوه زاگرس و جلگه‌های آبرُفتی آن محدود می‌شود و در شرق، رشته‌کوه سلیمان آن را از شبه‌قاره هند جدا می‌سازد. این محدوده وسیع تنوع فرهنگی ویژه‌ای را رقم زده است.
تاریخ هنر ایران با یافته‌های جدید باستان‌شناسان تمدن ۷۰۰۰ ساله «دشت لوت» یا سرزمین «اِرت» در جیرفت تغییر کرد. مدت‌ها تصور می‌شد که کهن‌ترین تمدن جهان تمدن «سومر» در بین‌النهرین است؛ اما کشف یک «زیگورات» با قدمت بیش از پنج هزار سال، آثار سنگی بسیار و همچنین لوح‌های گِلی به خطی ناشناخته از منطقه جیرفت، باعث شد باستان‌شناسان درباره دانسته‌ها و ادعاهای پیشین خود تردید نمایند.
در کتیبه‌هایی که از شهر «اوروک» در جنوب بین‌النهرین کشف شده است ماجرای کشمکش میان پادشاه سومر با فرمانروای سرزمین ثروتمندی به نام ارت در شرق سومر ثبت شده است و در کتیبه‌ای دیگر پادشاه سومری سعی کرده است با گذر از شهر شوش و ۷ رشته‌کوه به سرزمین ارت حمله کند. بررسی این کتیبه‌ها و آثار احتمال یکی بودن تمدن جیرفت و شهر افسان‌های ارت را تقویت می‌کند. پروفسور «هالی پیتمن» می‌گوید در امریکا از کاوش‌های جیرفت به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح خاورمیانه یاد می‌شود و آن‌ها معتقدند چنانچه در ۵۰ سال اخیر اتفاق مهمی در باستان‌شناسی روی دهد، به‌یقین در جیرفت و جنوب شرقی فلات ایران خواهد بود.
بیشترین آثار مکشوف از جیرفت شامل ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و آثار مفرغی است. مرصع‌کاری‌های ظریف و زیبا، بر روی آثار سنگ صابونی که نقوش انسانی، جانوری و گیاهی بر روی آن حکاکی شده است، اشیاء شاخص این تمدن به شمار می‌آیند. بر روی بسیاری از ظروف طرح معماری ساختمان‌های ۲ یا ۳ طبقه به چشم می‌خورد. کارشناسان از بازمانده‌های غلات و نیز نقوش دام، طبیعت و انسان بر روی ظروف پی برده‌اند این مردم زندگی شهرنشینی توأم با کشاورزی، دام‌پروری، پیشه‌وری و صنعت داشته‌اند.
در تدوین مطلب فوق از منبع ذیل استفاده شده است.
مقاله جیرفت بهشت گمشده هلیل‌رود، اثر سارا امتعلی
