به قدرت رسیدن پارس‌ها یکی از وقایع مهم تاریخ ایران باستان است. این قوم در فاصله ۲۵۵۰ تا ۲۳۳۰ سال پیش دولتی تاسیس کردند که دنیای قدیم را به‌استثنای بخشی از یونان، تحت تسلط خود درآوردند. پارسی ها مردمانی آریایی‌نژاد بودند که مشخص نیست از چه زمانی به فلات ایران آمده اند. برای نخستین بار در سالنامه های آشوری نامی از کشور «پارسوا» در جنوب و جنوب غربی «دریاچه ارومیه» آمده است. بعضی از محققین مانند «راولین سن» عقیده دارند که مردم «پارسوا» همان پارسی ها بودند. نظر دیگری هم وجود دارد که می گوید اقوام پارسی پیش از اینکه از میان دره های رشته کوه زاگرس به طرف جنوب و جنوب شرقی ایران بروند در این ناحیه توقف کوتاهی داشته‌اند و در حدود ۲۷۰۰ سال پیش در ناحیه «پارسوماش» روی دامنه های کوه های بختیاری در جنوب شرقی شوش در ناحیه ای که جزو قلمرو «عیلام» بود، مستقر شدند.
طبق نوشته های «هرودوت» هخامنشیان از طایفه پاسارگادیان یکی از ۶ طایفه یکجانشین پارسی هستند. پس از انقراض دولت عیلام به دست «آشوربانی پال»، پارسی ها از اختلاف آشوری ها و مادی ها استفاده کرده و تحت فرماندهی «چیش پش» «انزان» یا «انشان» را تحت تصرف خود درآوردند. پس از مرگ «چیش پش دوم» کشورش میان دو پسرش «آریارمنه» و «کوروش» تقسیم شد اما مجدداً توسط «کمبوجیه» پسر کوروش اول هر دو کشور تحت حکومت واحدی درآمدند و پایتخت از «انزان» به «پاسارگاد» منتقل شد. درنهایت در جنگی که میان مادها و پارسیان در زمان کوروش سوم (بزرگ) صورت پذیرفت سپاه ماد شکست خورد و «کوروش بزرگ» در پاسارگاد شاهنشاهی پارسی‌ها را پایه گذاری کرد.
وجود تشکیلات اداری و حکومتی منظم در ایران باستان به زمان امپراتوری هخامنشیان بازمی‌گردد. روش های جدید سیاسی و معیارهای نوین مدیریت فرهنگی و نظامی هخامنشیان، چنان تاثیری برجا گذاشت که تا قرن ها بعد نه‌تنها در ایران بلکه در مدنیت جهان باستان به‌عنوان الگو دنبال شد. هخامنشیان همچنین خط میخی پارسی را از خط ایلامی و بابلی اقتباس کردند که از ۴۲ حرف تشکیل شده بود و نسبت به خط میخی بابلی یا آشوری که دارای ۸۰۰ علامت است و خط میخی ایلامی که ۳۰۰ علامت دارد یکی از کارهای برجسته و مهم ایرانیان باستان به شمار می آید.
در تدوین مطلب فوق از منابع ذیل استفاده شده است:
در تدوین مطلب فوق از منابع ذیل استفاده شده است:
کتاب باستان‌شناسی و هنر ایران دوره تاریخی اثر علی‌اکبر سرافراز و بهمن فیروزمندی
کتاب ماد و هخامنشی اثر شاهپور شهبازی
